We staan als Nederland voor een grote uitdaging gezien de klimaatverandering die al gaande is. Wij moeten leren omgaan met dit veranderende klimaat en ons hierop aanpassen, met andere woorden: klimaatadaptief. Pim Monsma, stedenbouwkundig ontwerper en tendermanager bij Hemubo: “We hebben door de klimaatverandering te maken met problemen zoals hittestress en waterproblematiek. Ik adviseer onze klanten met passende oplossingen en slimme strategieën hiermee om te gaan. De klant bepaalt vervolgens zelf deze al dan niet in te voeren. Vaak speelt budget een belangrijke rol bij keuzes die woningcorporaties maken.
Hittestress
Klimaatverandering is een feit en die verandering gaan we terugzien in de natuur en de beleving van de stad. Nederland gaat vaker te maken krijgen met hoge tot extreme temperaturen en lange periodes van droogte. De natuur heeft geleerd zich aan te passen aan deze verandering, onze steden niet. In stedelijk gebied is verhoudingsgewijs veel verharding te vinden, vooral in de randstad. Deze verharding, meestal donker van kleur (asfalt, baksteen) absorbeert veel zonlicht en houdt dit vast als warmte. Deze warmte blijft hangen tussen de bebouwing en gaat niet weg. Ook wanneer de temperatuur ’s nachts daalt, blijft de temperatuur in de stad hoog. Dit veroorzaakt hittestress in de stad, een direct gezondheidsgevaar voor kwetsbare groepen!
Pim: “Hittestress is te voorkomen door het reduceren van warmte-absorptie. Dat kan bijvoorbeeld door in de toekomst meer gebruik te maken van materialen met een lichtere kleur. Andere manieren om hittestress te reduceren zijn het creëren van schaduw en het toevoegen van vegetatie. Bomen en planten elimineren warmte door absorptie en verdamping, waardoor de temperatuur direct al een paar graden verlaagt, ’s nachts heeft vegetatie een verkoelende werking. Het creëren van schaduw heeft niet alleen direct effect op het verlagen van de omgevingstemperatuur, ook geeft dit kwetsbare groepen de gelegenheid aan de zon te ontsnappen.
Waterproblematiek
De opwarming van de aarde heeft ook invloed op de regenwatercyclus. Hoge temperaturen zorgen voor meer verdamping waardoor regenwolken sneller ontstaan tijdens warme periodes. Hierdoor valt meer regen in korte tijd en wordt de waterproblematiek groter. Pim: “Er zijn verschillende maatregelen waarmee we wateroverlast kunnen voorkomen. Bijvoorbeeld door het bevorderen van het natuurlijk infiltratieproces, dit kan door het aanbrengen van infiltratiekratten. Hierdoor ontstaat een bufferruimte onder de grond, waar water opgevangen wordt en langzaam naar het grondwater kan zakken. Een ander voorbeeld is bovengrondse opslag door middel van wadi’s. Hier wordt water zichtbaar gebufferd waardoor ook het bewustzijn van wateroverlast wordt vergroot. Dit kan eveneens ondergronds gebeuren, maar dit zijn vaak kostbaardere oplossingen.”
Naast infiltratie en berging zijn er ook maatregelen om het regenwater te vertragen door het zo lang mogelijk op te vangen op het dak. Deze daken zijn er in verschillende uitvoeringen; een waterdak waar tientallen centimeters water op kan blijven liggen zonder grote aanpassingen, een dak met een vegetatielaag (groen dak) waar enkele millimeters water kan worden opgevangen en een waterretentiedak waar een groen dak wordt gecombineerd met extra bufferruimte voor water. Uiteindelijk zitten hier nog veel gradaties tussen. Uiteraard dient eerst goed uitgezocht te worden of de dakconstructie het gewicht van water en/of vegetatie kan dragen.
Woningcorporaties
Woningcorporaties zijn veel met duurzaamheid bezig, maar er moet nog heel wat gebeuren. Pim: “Ik zie het als mijn taak woningcorporaties voor te lichten over de mogelijkheden die er zijn. Deze maatregelen hoeven niet per sé ontzettend duur te zijn. Bovendien zie ik voor woningcorporaties veel voordelen in de toepassing van klimaatadaptieve maatregelen. Door slim te plannen kunnen corporaties die toe zijn aan groot onderhoud en bijvoorbeeld daken gaan aanpakken, meteen kiezen voor een groen dak of een andere oplossing. Juist door het kenmerkende bezit van woningcorporaties, vaak hoogbouw met veel dakoppervlak, is de impact van maatregelen substantieel. Een ander voordeel voor woningcorporaties, die hun bewoners hoog in het vaandel hebben staan, is dat bewoners niet te veel last ondervinden van deze maatregelen omdat het gepland wordt tijdens de werkzaamheden die toch al uitgevoerd zouden worden.
Daarnaast hebben we het over eigen bezit dat te maken krijgt met de gevolgen van klimaatverandering. Corporaties krijgen de komende jaren te maken met nieuwe regels op het gebied van klimaatadaptatie. Op dit moment geven het rijk en de gemeenten nog subsidies voor maatregelen die woningcorporaties doorvoeren. Dus nu is het moment!
